4

          แม่ได้รับพระมหากรุณาธิคุณนานัปการ  จนไม่สามารถที่จะพรรณนาเป็นลายลักษณ์อักษรได้ ตั้งแต่เกิด เรียน แต่งงาน มีลูก จนกระทั่งแก่ เจ็บ และตาย

  

	พระมหากรุณาธิคุณ

          ทรงพระกรุณาแต่งตั้งให้เป็นนางสนองพระโอษฐ์มาตั้งแต่ พ.ศ.๒๔๙๓  จนถึงแก่อนิจกรรม  เมื่อเจ็บป่วยไม่สามารถปฏิบัติงานได้ก็ยังได้รับพระมาหากรุณาธิคุณส่งเทปธรรมเทศนาต่างๆ มาพระราชทานให้ฟัง  และยังได้รับพระราชทานพระบรมรูป และพระราชหัตถเลขาเขียนพระราชทานพรมาเป็นกำลังใจ และยังได้รับพระมหากรุณารับพระราชทานเลื่อนรัตนาภรณ์เป็น ภ.ป.ร. ชั้น ๓ จากสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ ที่พระตำหนักจิตรลดา เมื่อวันที่ ๒๕ สิงหาคม พ.ศ.๒๕๒๗
          แม้มีชีวิตอยู่ต่อมาอีก ๗ ปีเศษได้ ภายหลังจากล้มป่วยหนักเมื่ออายุ ๘๐ ปีแล้ว ก็เพราะได้รับพระมหากรุณาธิคุณจากล้นเกล้าล้นกระหม่อมทั้งสองพระองค์ ได้รับความอนุเคราะห์ให้การรักษา และให้กำลังใจจากคุณหมอรุ่งธรรม ลัดพลี, หมอมานิตย์ สุชาตานนท์ คุณหมอสุพัฒน์ วาณิชย์การ  คุณหมอประดิษฐ์ เจริญไทยทวี  คุณหมอไกรสิทธิ์ ตันติสิรินทร์  ในเรื่องการให้อาหาร คุณหมอคำพร ชาญวิเศษ คุณหมอศุภชัย ไชยธีระพันธ์  คุณหมอมัยธัช สามเสน ช่วยดูแลระหว่างที่อยู่ห้อง ไอ.ซี.ยู. ศิริราช รวมทั้งคุณพยาบาล ห้อง ไอ.ซี.ยู และ ซี.ซี.ยู  โรงพยาบาลศิริราช
          ก่อนตายในเย็นวันสุดท้าย แม่ก็ยังได้รับฟังพระธรรมเทศนาทางวิทยุ เรื่อง "กัมมัฎฐาน" ของพระโสภณคณาภรณ์ วัดบวรนิเวศวิหาร จากสถานีวิทยุ อ.ส.พระราชวังดุสิต  กระจายเสียงในเวลา ๑๖.๔๕ น. ซึ่งท่านเจ้าคุณโสภณฯ ได้เทศนาถึงเรื่องการปฏิบัติตามหลักของนัยยะสัตว์ ทั้ง ๔ ประการ เกิด แก่ เจ็บ ตาย อันเป็นสภาวะธรรมที่ทรงสอนให้รู้ตามความเป็นจริง  ดังรายละเอียดซึ่งได้จัดพิมพ์ไว้ในหนังสือเล่มนี้แล้ว  แม่ได้รับรู้รสพระธรรมเป็นครั้งสุดท้ายในชีวิต  ซึ่งเป็นเสียงมาทางอากาศก็เนื่องจากพระมหากรุณาธิคุณล้นเกล้าล้นกระหม่อม และเมื่อวาระสุดท้ายมาถึง เมื่อสิ้นชีวิตก็ยังได้รับพระราชทานพระบรมราชานุเคราะห์โดยตลอดจนถึงการเสด็จฯ พระราชดำเนินมางานพระราชทานเพลิงศพ หากแม่มีญาณวิถีใดได้รับทราบถึงพระมหากรุณาธิคุณทุกประการนี้  คงปลาบปลื้มปิติเป็นล้นพ้น