ตามคติโบราณของไทยเราถือว่าวันพฤหัสบดีเป็นครู  เมื่อบิดามารดาจะนำลูกไปฝากวัดก็นำไปในวันพฤหัสบดี  ใครเริ่มเรียนวิชาความรู้ใดๆ ก็มักถือว่าวันพฤหัสบดีเป็นวันเริ่มเรียน  โดยเชื่อว่าจะเกิดมงคลและศึกษาเล่าเรียได้ดี  เราจึงเรียกวันพฤหัสบดีอีกอย่างหนึ่งว่า  ครุวาร
      ความเชื่อที่กล่าวข้างต้นนี้มีมูลมาจากคติของพราหมณ์ คือ พราหมณ์มีเทพเจ้าองค์หนึ่งชื่อ พระพฤหัสบดี    เขานับพระพฤหัสบดีเป็นเทพฤๅษี และถือว่าเป็นครูบาอาจารย์ของพระอินทร์และเทพเจ้าสำคัญๆ ส่วนมาก
       พระพฤหัสบดีนั้นนัยหนึ่งว่าเป็นบุตรพระอังคีรสมุนี กับ นางสมปฤดี แต่อีกนัยหนึ่งว่ามีกำเนิดจากพระอิศวร คือ พระอิศวรได้เอาฤๅษี ๑๙ ตนมารวมกันแล้วร่ายเวทประพรมด้วยน้ำอมฤตทำให้เกิดเทพบุตรองค์หนึ่งขึ้นมามีนามว่า...พระพฤหัสบดี
     พระพฤหัสบดีมีชายาชื่อนางดารานางนี้สวยมาก  เป็นเหตุให้พระจันทร์มาลักเอาไปเป็นชายา  เรื่องนี้เป็นเรื่องเกรียวกราวในหมู่ทวยเทพทั้งหลาย เพราะเป็นฝ่ายธรรม  ต่างฝ่ายต่างรวมพวกันเพื่อรบกัน  ฉะนั้นพระอิศวรก็ดี พระอินทร์ก็ดี  เข้าช่วยข้างพระพฤหัสบดีทั้งนั้น  ฝ่ายข้างพระจันทร์นั้นได้พระศุกร์ผู้ไม่ชอบพระพฤหัสบดีมาเป็นกำลัง  พระศุกร์มีศิษย์มาก ล้วนเป็นอศูร แทตย์ และทานพ การรบครั้งนี้เป็นสงครามใหญ่ที่เรียกว่า  เทวาสูรสงครามอีกครั้งหนึ่งทีเดียว
       การสงครามดำเนินไปอย่างรุนแรง  จนร้อนถึงพระพรหมต้องมาห้ามทัพ  และตั้งองค์เป็นผู้พิพากษาคดีชายชู้ของเทพเจ้าครั้งนี้  กพระพรหมผู้ดำรงความยุติธรรมได้ตัดสินให้พระจันทร์คืนนางดาราให้แก่พระพฤหัสบดีสวามีเดิม
       เป็นอันว่าเทวาสุรสงครามคราวนี้ได้ยุติลง  สวรรค์ประสบสันติสุขอีกครั้งหนึ่ง  ฝ่ายนางดารานั้นมีลูกติดท้องไปจากพระจันทร์  ในตอนหลังนางจึงเกิดโอรสมีนามว่า พระพุธ
     ท่านผู้อ่านหนังสืออิลราชคำฉันท์คงจำนามพระพุธได้  พระพุธองค์นี้แลคือ โอรสพระจันทร์กับนางดารา พระพุธได้นางอิลาเป็นมเหสี  และมีโอรสด้วยกันองค์หนึ่งมีพระนามว่า ปุรุรพ เชื้อสายของพระพุธที่สืบๆ ต่อมาได้นามว่า สืบสายจากพระจันทร์ทั้งสิ้น  ฉะนั้นกษัตริย์ในวงศ์นี้จึงได้นามว่ากษัตริย์จันทรวงศ์ของประเทศอินเดียสมัยโบราณนั่นเอง
      ขอให้เราทราบลักษณะพระพฤหัสบดีไว้ด้วย  เทพแห่งวันครูองค์นี้สีกายเป็นสีแก้วไพฑูรย์  ถือกระดานชะนวน มีกวางทองเป็นพาหนะ